Dobrostan bydła, czyli zaspokojenie jego podstawowych potrzeb fizycznych i psychicznych, ma olbrzymi wpływ na jakość mleka. Przede wszystkim pozwala na obniżenie ilości bakterii, drobnoustrojów oraz liczby komórek somatycznych w mleku. Zdrowe, zadbane krowy nie muszą być leczone antybiotykami, które, po przedostaniu się do mleka, znacznie obniżają jego wartość. Co więcej, w organizmach zwierząt stresujących się do krwi zostaje uwolniona adrenalina, działająca antagonistycznie do oksytocyny. Dlatego tak ważne jest zadbanie nie tylko o odpowiednią paszę i dobre warunki bytowania zwierząt, lecz również o ich kondycję psychiczną, poprzez wyeliminowanie hałasu i wprowadzenie właściwego systemu dojenia. Na jakość mleka ogromny wpływ będą mieć zatem:
- odpowiednie warunki mikroklimatyczne i warunki bytowania,
- postępowanie ze zwierzętami przed, w trakcie i po doju,
- zapewnienie opieki weterynaryjnej,
- właściwa pasza i dobrze dobrany system karmienia.
Przyjrzyjmy się im bliżej.
Jak zorganizować oborę, by zadbać o dobrostan zwierząt?
Aby otrzymywać dobrej jakości mleko, trzeba po pierwsze zadbać o dobre warunki bytowania zwierząt. W tym celu należy umieszczać krowy pierwiastki w kojcu z krowami przed wycieleniem. Jeśli zwierzę zachoruje, lub jeśli jest szczególnie delikatne, powinno być natychmiast oddzielone od reszty stada i umieszczone w izolatce. Źródło bieżącej wody i środki czystości powinny znajdować się zasięgu ręki, aby ułatwić dbanie o higienę w oborze.
Kolejną ważną kwestią jest zapewnienie bydłu odpowiednich miejsc legowiskowych lub legowiskowo-wypoczynkowych – krowy olbrzymią część doby spędzają w pozycji leżącej, wspierając się przede wszystkim na dwóch kolanach i pęcinie. Dlatego też nie zaleca się stosowana podłoża betonowego z cienką warstwą ściółki, które jest zbyt twarde i niewygodne. W efekcie wywołuje u zwierząt stres, co bezpośrednio przekłada się na niższą jakość i mniejszą ilość pozyskiwanego mleka. Najlepszymi materiałami na ściółkę będzie słoma, sieczka, trociny oraz torf. Sporą popularnością cieszą się także maty z materiałów gumowych lub gumopodobnych. Są odporne na chemikalia, łatwe w montażu i utrzymaniu w czystości.
Właściwy system dojenia podstawą dobrostanu bydła
Chcąc pozyskiwać mleko o wysokich wartościach odżywczych należy również zadbać o system dojenia w dojarniach i przejść z chowu uwięziowego na wolnostanowiskowy, pozwalający bydłu na swobodne wychodzenie na okólnik, co poprawia parametry jakościowe mleka aż o około 20%. System wolonstanowiskowy ponadto nie generuje takich zagrożeń, jak uwięziowy, w którym krowa dojona jest na tym samym stanowisku, gdzie pobiera paszę i oddaje kał. Powietrze w takiej oborze, zasysane w czasie dojenia do kolektora aparatu udojowego, może skazić mleko, ponadto bakterie ze ściółki mogą trafić do niezamkniętego kanału strzykowego. Niezależnie jednak od rodzaju chowu, bardzo ważne jest zachowanie higieny, dlatego przed rozpoczęciem doju przeprowadza się stymulujący masaż wymienia i myje strzyki. W przypadku chowu wolnostanowiskowego niezbędne jest wybudowanie poczekalni, w której krowy czekają na wpuszczenie do hali udojowej, jednak nie dłużej niż przez godzinę, aby nie wywoływać u nich nerwowości i stresu. Olbrzymie znaczenie ma również sprawny sprzęt udojowy, zapewniający odpowiednie parametry doju, czyli właściwe podciśnienie w instalacji i współczynnik pulsacji, rezerwę pompy próżniowej, wysoką wydajność pompy próżniowej oraz minimalny poziom nieszczelności instalacji.
Niestety, zdarza się, że mimo przestrzegania zasad higieny, na dojarce znajdą się ślady antybiotyków, zażywanych przez krowy, które to antybiotyki potem trafiają do mleka, obniżając jego jakość. Dlatego warto zaopatrzyć się w oferowany przez nas Ballya Justest, wykrywający antybiotyki z grupy betalaktamowej oraz tetracykliny. Test zanurza się w badanej próbie mleka, a następnie poddaje dziesięciominutowej inkubacji. Wynik pojawi się na czytniku. Warto zdać sobie sprawę, że za obecność antybiotyków w mleku hodowcom bydła grożą wysokie kary finansowe. Może zostać nałożony na nich zakaz dostarczania mleka do skupu oraz mogą zostać wdrożone dokładane kontrole gospodarstwa przeprowadzane przez Powiatowy Instytut Weterynarii. Dlatego nie warto ryzykować – już dzisiaj zaopatrz się w nasz test, aby spokojnie móc oddawać mleko ze swojego gospodarstwa do skupu.
Jaka temperatura jest korzystna dla bydła?
Na zachowanie dobrostanu bydła ma również wpływ odpowiednia temperatura, najlepiej oscylująca w przedziale od -10°C do +25°C. Miejsce bytowania bydła powinno być zaciszne i zadaszone, chroniące ściółkę przed wilgocią, a także nie powinno narażać zwierząt na przeciągi. Nie wolno dopuścić do zbyt wysokich temperatur otoczenia, połączonych z wysoką wilgotnością i małą wymianą powietrza, prowadzą one bowiem do zaburzeń fizjologicznych podczas produkcji mleka. Zaburzenia te nazywane są stresem cieplnym, którego objawem jest przede wszystkim ospałość krów. Dlatego, aby pozyskiwać mleko dobrej jakości, warto zapewnić krowom duże ilości świeżej wody i używać zraszaczy do rozpylania wody nad zwierzętami, która dodatkowo je chłodzą.
Pomieszczenia inwentarskie charakteryzuje ponadto wysokie stężenie występujących w nich odorów, gazów i pyłów, między innymi amoniaku, siarkowodoru, metanu i podtlenku azotu, których źródłem są rozkładające się odchody zwierząt, ściółka oraz pasza. Gazy natomiast są produktem końcowym procesów metabolicznych zwierząt, przebywających w pomieszczeniu. Zarówno gazy, jak i odory, wpływają negatywnie na kondycję i stan zdrowia bydła, a co za tym idzie, na jakość produkowanego przez nie mleka. Dlatego bardzo ważne jest stworzenie w pomieszczeniu sprawnego i efektywnego systemu wentylacji.
Na końcu należy zwrócić uwagę na znaczenie hałasu w utrzymywaniu dobrostanu bydła, które na nagłe, głośne odgłosy reaguje nerwowo, wydzielając adrenalinę. Hormon strachu wstrzymuje wydzielanie mleka i negatywnie wpływa na jego jakość, dlatego w miarę możliwości, należy odseparowywać bydło od źródeł hałasu, wywoływanego na przykład przez maszyny rolnicze.
